Ayıların Da Otoyol Üstgeçitlerine İhtiyacı Vardır.

1980'lerden itibaren Banff Milli Parkı'ndan geçen Trans-Kanada otobanında onlarca alt ve üst geçitler yapıldı. 4 şeritli yolun altından geçen tüneller ne bir kaldırıma ne de bir patikaya bağlandı. Ve turistler için dağıtılan hiç bir gezi haritasında da bu bağlantılar gösterilmedi. 17 yıldır parkta çalışan vahşi yaşam biyologu Tony Clevenger bu durumu '' Biz vahşi hayvanların reklamını yapmıyoruz'' diyerek özetliyor.

Tipik yaya altyapısı gibi yaklaşılmış olaya: otoyolun altından geçen elliptik ve kutumsu beton menfezler insan geçişine de uygun yükseklikte hazırlanmış ama aslında bütün bu otoyol mühendisliği parkta yaşayan ayıların faydasına yapılmış. Ve tabii Pumaların, kurtların ve elk geyiklerinin de. 

Clevenger, parkın kuzey-güney aksının, hayvanların geçiş koridoru olduğundan fakat doğu-batı hattının araçlar için bölündüğünden bahsediyor. Park, Vancouver ve Calgary arasındaki Kanada kayalıkları denilen alanda bulunuyor. 

Banff 'te bulunan en büyük üst geçitlerden biri.

Parkın içindeki otoban hız limiti saatte 90 km. Parkın dışında ise 110 km yani çoğu insanın otobandaki ortalama hızı. Otoban, dünyadaki en uzun döşeme taşlarla yapılan yollardan birisi, ve Kanada içinde hayati artelerden birisi durumunda. Ortalama bir yaz gününde, 25.000-30.000 civari araç bu yolu kullanmakta genellikle park ziyaretçileri ve uzun yol sürücülerinin kullanımında, her 3 saniyede bir araç geçişine denk gelen bir durum söz konusu. Açıkçası boz ayıların yaşama şansı için yeterli bir yoğunluk bahsedilen.

Ayrıca bu geçişlerin insan güvenliği içinde hayati önemi bulunmakta, 500 kiloluk bir elk geyiğine çarpma her daim mümkün, her 15 km de bir ortalama 100 tane geyik bağlantılı araç kazası bulunmakta. Clevenger'' Park yönetimi öyle ya da böyle şunu farketti, İnsan ölümlü kazalar olabilirdi, ve bunun hesabı pekala mahkemede onlardan sorulabilirdi.''

Fakat yıllar içersinde bu geçitlere karşı olan kişiler, karayolu plancıları hatta bazı çevrecilerde dahi homurdanmalar başlamıştı. Vergi ödeyenlerin parasının Ayılar için yapılacak üst geçitlere gitmesi, bu gerçekten bir gereklilik miydi? başka şekillerde geçemez miydiler? Araştırmacılar metodik olarak 1996 yılından beri geçitlerin olayı üzerine çalışıyorlar. Ve durum şuna dönüyor, Hayvanlar yoldaki çitlerin caydırıcılığıyla da yeri geldiğinde 70 km'ye varan mesafeleri yürüyüp bu geçitleri kullanıyorlar. Aynen analitik düşünen bir yayanın yapacağı gibi. Yeni bir geçit yapıldığında buna adaptasyon biraz zaman alıyor, geyikler ve vahşi eşekler için bu süre 4-5 yıl civarı, büyük karnivorlarda ise bu süre 5-7 yıl civarında gerçekleşiyor.

altgeçiti kullanan bir puma

'Her yıl 10-11 tür büyük memelinin, binlerce ve binlerce kez geçiş yaptığını ispatlayabiliriz,' diyor Clevenger. 'Buradan yavrularıyla  geçen yetişkin domuzlar, yavrularıyla geçen yetişkin pumalar var. Bunu yaptığımız takiplerden, izlemelerden biliyoruz.' Fakat işte burada bazı eleştirilerde boy göstermeye başlıyor, ulaştırma yetkililerin dile getirdiği gibi '' evet her zaman girip çıkan aynı siyah erkek ayı gibi mi?.'

Bu tavrı göz önüne alan Clevenger ve iş arkadaşları Montana State Universitesi Batı Ulaşım Enstitüsü, 3 yıllık DNA çalışmaları sonucu tünellerden ve etrafından yaklaşık 10.000 adet ve de alan istilacı olmayan  ayılardan alınan kıl örneğini inceledi. Sonuçlar oldukça şaşırtıcıydı. Sadece siyah ve boz ayının farkını ortaya çıkartmak değil, her bir bireyin yaşını, cinsiyetini ve dahi aynı familyadan olan ayıların akrabalık durumlarını gösteriyordu.

Bir boz ayı ailesi

Çalışmalar gösteriyordu ki ayıların %20'si geçitleri kullanıyorlar. Bu ayılar geceleri trafik azaldığında  yol üstünde karşıdan karşıya geçmiyorlar. Yani bu altyapının aslında araç sürücülerini korumaktan başka bir çok görevi var. Clevenger'' Ölçümlerin hafifletici etkileriyle, bağlantıların etkisinin daha da kuvvetlendiği söylenebilir, hatta Otoyol hiç orada değilmiş gibi tünel bağlantıları düzgün çalışıyor.''

Genç bir amerikan geyiği

Çalışmaların ilerlemesiyle, bilim adamları farklı türler üzerinde mühendislik performanslarındaki ilginç şeyleri de inceleme şansına erişti. Boz ayılar örneğin üst geçitleri tercih ediyor. Kara ayılar ise alt geçitleri. Clevenger, bu davranışların doğal çevrelerindeki davranışlarının bir yansıması olduğundan şüphelendiğini belirtiyor. Kara ayılar kapalı ormanda evrilmekte, boz ayılar ise açık habitatlarda.

Bu tip bilgiler ulaştırma mühendisliği el kitabında bulunmaz fakat şu bilinmelidir ki hayvanlar bir çeşit doğal hayattaki yayalardır. Eğer hala bu çalışmaların, yatırım değeri açısından şüpheleriniz varsa belki bu fikrinizi değiştirmeye yardımcı olur; Bir amerikan geyiğinin aracınıza çarpması sonucu oluşacak ortalama kaza masrafları: Hastane faturaları, iş kaybı ve mal zararı yaklaşık olarak 30.000 $. İşte araştırmaların  ayırıcı kısmı da budur.

Eğer hala sizin için yeterli değilse veya sadece bu hayvanları eylem halinde görmek istiyorsanız- bu  küçük muhteşem 22 dklik videoyu izlemenizi öneriririm. Geçitlerin park için önemi, iklim değişiminin doğal yaşam hayatını karmakarışık bir hale cevirdiği bir dönemde hemde. Yazıda kullanılan bütün resimler Highway Wilding (Yabani otoban) filminden alınmıştır. Trailer aşağıda:



Highway Wilding Trailer


Orjinal metin